Σύντομη ιστορική ανασκόπηση
Αν και Έλληνες στην Ολλανδία υπήρχαν τον 19ο αι., η προέλευση της σημερινής ομογένειας ανάγεται σε μεταναστευτικά ρεύματα του 20ου αιώνα. Οι αρχικοί μετανάστες ήταν πρώην ναυτικοί, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο Ρόττερνταμ και έμποροι καπνού. Οι τελευταίοι ανέπτυξαν οικιακή βιοτεχνία τσιγάρων, η οποία όμως μεταπολεμικά παρήκμασε.
Ένα άλλο μεταναστευτικό ρεύμα αναπτύχθηκε στη δεκαετία του 1920 από πρόσφυγες της Μ. Ασίας. Αυτοί ασχολήθηκαν με το εμπόριο, οι δε απόγονοι τους σήμερα είναι αρκετά εύποροι [ΕΚΚΕ 1990:18]. Στην διάρκεια του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου, αναπτύχθηκε το πρώτο ουσιαστικό οργανωτικό μόρφωμα των Ελλήνων της Ολλανδίας, η Ένωση Ελλήνων Ολλανδίας, με σκοπό το χτίσιμο ελληνορθόδοξης εκκλησίας. Το βασικότερο όμως μεταναστευτικό ρεύμα Ελλήνων προς την Ολλανδία αναπτύχθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1960, την εποχή στρατολόγησης μεταναστών. Οι πρώτοι απ' τους μετανάστες αυτούς ήταν "αυθόρμητοι", ήρθαν δηλαδή χωρίς επίσημες διαδικασίες, κυρίως απ' τα ανθρακωρυχεία του Βελγίου, όπου οι συνθήκες εκεί είχαν γίνει αφόρητες, και σε περιορισμένο βαθμό απ' την Γερμανία. Στη συνέχεια σημειώθηκε άφιξη Ελλήνων εργατών που προσλαμβάνονται από ολλανδικές επιχειρήσεις με σύμβαση. Έτσι το 1963, έτος κορύφωσης της Ελληνικής μετανάστευσης αυτού του είδους, εγκαταστάθηκαν στην Ολλανδία 1.566 Έλληνες από τους οποίους 525 ήρθαν από το Βέλγιο [ΕΚΚΕ 1990: 25].
Η περίοδος της δικτατορίας στην Ελλάδα σημείωσε την κάμψη της μετανάστευσης προς την Ολλανδία.
Στην τελευταία δεκαετία, φαίνεται ότι ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων της Ολλανδίας έχει σταθεροποιηθεί, μη ξεπερνώντας τους 5.000. Απ' αυτούς 4.000-4.100 περίπου δεν έχουν αποκτήσει την ολλανδική υπηκοότητα, ενώ οι υπόλοιποι έχουν πολιτογραφηθεί Ολλανδοί υπήκοοι, αριθμός αρκετά μεγάλος σε σχέση με τα δεδομένα άλλων εθνικών μειονοτήτων που είναι και μεγαλύτερες απ' την ελληνική μειονότητα.
Η Ελληνόγλωσση εκπαίδευση
Συμφωνά με στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας του 1986, στην Ολλανδία λειτουργούσαν 11 τμήματα μητρικής γλώσσας δημοτικού με 266 μαθητές, 3 γυμνασιακά τμήματα μητρικής γλώσσας με 103 μαθητές, ενώ δίδασκαν 18 εκπαιδευτικοί αποσπασμένοι απ' το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας. Νεότερα στοιχεία [Έκθεση Συντονιστή ΣΕΔΕ 1991] δίνουν την εξής ποσοτική εικόνα για τις μορφές ελληνόφωνης εκπαίδευσης στην Ολλανδία: 9 τμήματα μητρικής γλώσσας πρωτοβάθμιου επιπέδου με 118 μαθητές και 8 δασκάλους· 2 ενταγμένα τμήματα με 65 μαθητές και 3 δασκάλους· και 4 τμήματα μητρικής γλώσσας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με 58 μαθητές και 6 καθηγητές. Η ίδια πηγή αναφέρει ότι τα ελληνικά σχολεία λειτουργούν 2 ημέρες την εβδομάδα, την Τετάρτη και το Σάββατο.
Τα ελληνικά σχολεία κατανέμονται γεωγραφικά ως εξής: τα 11 πρωτοβάθμια σχολεία βρίσκονται στις πόλεις Eindhoven, Geleen, Gorinchem, Groningen, Den Haag (Χάγη), Maastricht, Nijmegen, Oistewijk, Rotterdam, Tilburg και Utrecht και 4 γυμνάσια βρίσκονται στο Gorinchem, στο Rotterdam, στο Tilburg και στο Utrecht [ΥΠΕΞ 1992:163]. Απ' αυτά τα σχολεία τα δημοτικά του Gorinchemκαι της Ουτρέχτης είναι τα προαναφερθέντα ως ενταγμένα, με την έννοια ότι έχουν ενταχθεί στο ολλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα (δηλαδή στις ώρες διδασκαλίας περιλαμβάνεται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας για τους μαθητές ελληνικής καταγωγής) και υπάγονται, ως προς το ελληνικό μέρος του προγράμματος, στο ελληνικό Υπουργείο Παιδείας. Όλα τα υπόλοιπα σχολεία είναι "μη ενταγμένα", δηλαδή λειτουργούν ανεξάρτητα και εκτός των ωρών διδασκαλίας του ολλανδικού σχολείου. Τέλος, ως προς τα δημοτικά σχολεία του Άμστερνταμ και της Ουτρέχτης, υπάρχει ένα ειδικό καθεστώς καθώς χρηματοδοτούνται απ' τους τοπικούς δήμους αλλά δεν υπάγονται στην εποπτεία του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας.
Σχετικά με την ανώτατη παιδεία θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει αυτοτελές Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Groningen, ενώ λειτουργεί στο Άμστερνταμ το Σεμινάριο Βυζαντινών και Νεοκλασικών Σπουδών. Είναι αξιοσημείωτο επίσης, ότι στα ολλανδικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα φοιτούν Έλληνες φοιτητές, που συμφωνά με πρόσφατα στοιχεία ανέρχονταν σε 87. Οι περισσότεροι απ' αυτούς σπουδάζουν στο Πολυτεχνείο του Delftκαι στην Ανώτατη Γεωπονική Σχολή του Wageningen.
Ι. Μότσης